Pamiętasz, rozmowę z jakimś specjalistą z innej działki (np. z księgowości), który zasypał Cię slangiem, z którego nic nie udało Ci się zrozumieć? W końcu nie każdy wie, jak zakładać rezerwy na amortyzację środków trwałych, żeby Twoje MPK było rentowne. A może to Tobie zdarzało się tłumaczyć juniorowi, że potrójnej ściany ognia nie da się pokonać emacsem przez sendmail?
Klątwa wiedzy to coś, co dotyka nas częściej, niż nam to się wydaje – bo ciężko ją zauważyć. Obejrzyj nasz dzisiejszy odcinek, żeby dowiedzieć się, co to jest i jak nie paść jej ofiarą. Dzięki temu będziesz lepiej komunikować się z mniej doświadczonymi osobami oraz przekonasz się, że ktoś musi pisać książki do podstawówki 🙂
Z tego shorta dowiesz się:
- Co to jest klątwa wiedzy?
- Jak sprawdzić, czy Twoi ludzie rozumieją co do nich mówisz?
- Czemu warto kwestionować wiedzę innych?
i wiele więcej 🙂
Agenda
00:00 – Intro
00:54 – Wprowadzenie
01:06 – Co to jest klątwa wiedzy?
03:18 – Dlaczego specjalistyczny język przeszkadza w przekazywaniu wiedzy?
03:38 – Dlaczego założenia są niebezpieczne?
04:04 – Dlaczego ktoś miałby Cię słuchać?
04:32 – Jak sobie radzić z klątwą wiedzy?
05:32 – Poznaj ludzi, do których mówisz
06:39 – Najpierw zrozum
07:10 – Kwestionuj wiedzę i założenia
08:50 – Podsumowanie
Wersja do słuchania
Linki
- Odcinek 49: Przekleństwo założeń, czyli jak uniknąć kosztownych pomyłek?
- Odcinek 33: Czy czasem czujesz się oszustem? Wywiad z Anitą Przybył
- Odcinek 23: Learning plan, czyli jak budować ścieżkę kariery swoich ludzi?
- Odcinek 27: Spotkania 1:1 – podstawowe narzędzie lidera
Transkrypcja odcinka
[00:00:54.860] – Krzysztof
Cześć, witamy w Nerd Management tutaj Krzysztof Rakowski i Paweł Rekowski. W dzisiejszym odcinku porozmawiamy o klątwie wiedzy. Co to jest w ogóle klątwa wiedzy? Może zacznijmy od kilku przykładów.
[00:01:06.680] – Paweł
Klątwa wiedzy to przede wszystkim jest stan, kiedy wydaje nam się, że my coś wiemy, a tego nie wiemy. Nie do końca. Weźmy sobie na tapet takie powiedzenie, że wszyscy wiedzą, że… Wszyscy wiedzą, że są oczywiste oczywistości. Taka na przykład oczywistość, że cukier krzepi. Kiedyś nam wciskali reklamy, że cukier krzepi, że wszyscy powinni się zajadać cukrem, a tak naprawdę to jest totalna bzdura. Jeżeli będziesz to robić, to umrzesz.
[00:01:32.330] – Paweł
I to się tyczy wszystkich takich założeń. Wydaje się, że coś wiemy albo zakładamy, że ktoś coś wie, bo przecież to jest oczywiste, oczywiste oczywistości. A to jest niestety pułapka. Krzychu, jakie Ty widzisz jeszcze zastosowania klątwy u siebie?
[00:01:47.780] – Krzysztof
Ta klątwa wiedzy to są takie założenia, które są związane z wiedzą, z tym co my wiemy albo zakładamy, że inni wiedzą. Bardzo popularny przykład, który słyszałem już wiele razy, kiedy chciałem kogoś zachęcić, żeby wystąpił na konferencji z jakąś informacją, z jakąś prezentacją o tym, co teraz w pracy robi, to jest taki argument, że przecież to, co ja robię, to nie jest nic odkrywczego, to są podstawy jakieś i kto będzie chciał tego słuchać?
[00:02:11.630] – Krzysztof
Inny przykład, na który natknąłem się wczoraj, chciałem sobie pewną osobę zainstalować w mojej sieci wewnętrznej i w manualu było napisane wyłącznie: żeby zainstalować jakiś potrzebny komponent to musisz skorzystać z naszego package managera i koniec. Twórcy założyli, że ja będę wiedział oczywiście o co chodzi. Musiałem trochę pogooglać, trochę poszukać informacji, żeby się wgryźć temat i dowiedzieć się w jaki sposób z tego korzystać.
[00:02:36.920] – Krzysztof
Więc podsumowując klątwa wiedzy to jest błąd poznawczy. To jest jeden z błędów poznawczych, który polega na tym, że my coś wiemy, często wiemy dużo na jakiś temat i nie potrafimy postawić się w pozycji osoby, która nie wie tego, co my wiemy. Nie ma jakichś podstaw tła sprawy, chociażby w sytuacji, kiedy staramy się coś komuś wyjaśnić. Profesorzy na uniwersytecie, na politechnice to jest taka rzecz, którą bardzo dobrze pamiętam, że już byli tak wysoko w jakimś temacie i tak byli wgryzieni w temat w temat, że tłumaczyli to tym biednym studentom w taki sposób, że oni zupełnie nie byli w stanie zrozumieć. Bo kolejny punkt używamy slangu, jakichś pojęć, gdzie używamy jednego słowa, jednego zdania, które dla osoby, która jest w temacie ma jakieś znaczenie. I można to rozpisać na 10-20 słów, żeby to wyjaśnić. Ale dla osób, które nie siedzą w tym, to jest czarna magia.
[00:03:38.060] – Krzysztof
Zakładamy, że nasi odbiorcy coś wiedzą, czyli znają procedury, ten specyficzny język czy w jaki sposób coś funkcjonuje w naszej organizacji chociażby. To jest to przekleństwo założeń, o którym mówiliśmy w odcinku 49. Czyli zakładamy, że ludzie wiedzą różne rzeczy i to nie musi być wiedza specjalistyczna, tylko sam fakt znajomości jakiejś, chociażby konkretnej procedury.
[00:04:04.610] – Krzysztof
I kolejna rzecz, która się pojawia, kiedy chcemy czy nie chcemy pochwalić się naszą wiedzą innym. To jest ta sytuacja związana z syndromem oszusta, czyli zakładamy, że ta wiedza, którą mamy, to, co my wiemy, to nie jest nic szczególnego, to są jakieś podstawy i nikt nie będzie zainteresowany, żeby nas wysłuchać, kiedy się chwalimy tym, co zrobiliśmy, coś fajnego. O syndromie oszusta mieliśmy świetny wywiad z Anitą Przybył w odcinku 33.
[00:04:32.480] – Paweł
No dobra, to jak sobie radzić z taką klątwą wiedzy? No bo to, że ona nas dopadnie, no to jest raczej oczywiste, bo im dłużej się siedzi w jakimś temacie, tym bardziej zamykamy się w swojej bańce i coraz bardziej klątwa zaczyna nas dotyczyć.
[00:04:45.920] – Paweł
Więc przede wszystkim musisz się dowiedzieć, co ktoś potrafi i wie. Jeżeli zakładasz, że na pewno coś jest oczywiste i wszyscy to przecież wiedzą, to musisz sprawdzić, dopytać się. Kiedy na przykład delegujesz jakieś zadania, czy prosisz kogoś o zrobienie czegoś, czy ustalacie np. jakieś warunki współpracy, może learning plan. Wtedy warto dopytać się dokładnie, co dana osoba wie, co dana osoba przez to rozumie. I mówiliśmy też nie raz o podwójnym potwierdzeniu. Czyli jeżeli pytamy czy mówimy o czymś, żeby ktoś nam coś zrobił, no to wtedy trzeba koniecznie, koniecznie dopytać się co ten ktoś zrozumiał i czy te dwie rzeczy, czyli to co Wy wiecie i to co wie druga osoba są spójne, czy się jednak tutaj rozjeżdżacie?
[00:05:32.150] – Krzysztof
To co się wywodzi z tego co powiedziałeś, to żeby poznać ludzi, do których mówisz i dowiedzieć się w ogóle do kogo mówimy. I tutaj to jest kwestia chociażby robienia prezentacji wewnętrznych czy wdrażania ludzi. Inaczej będziemy wdrażać juniora, inaczej będziemy wdrażać seniora, inaczej będziemy wdrażać developera, menedżera, marketingowca czy Product Ownera.
[00:05:56.910] – Krzysztof
To też jest chociażby w kwestii prezentacji na konferencjach czy w innych sytuacjach. Pamiętaj, że książki do przedszkola czy do podstawówki też trzeba pisać. Nie wszystkie materiały, których uczymy muszą być na poziomie gdzieś tam jakimś strasznie wysokim, akademickim. Profesorowie, naukowcy również piszą książki do podstawówki. Nie ma nic złego w tym, żeby zrobić prezentację na jakiś podstawowy temat, bo na konferencje też idą juniorzy, też idą osoby, które np. wchodzą dopiero w dany temat, więc trzeba również o tych podstawach mówić. A potem oczywiście możemy iść dalej, możemy ten temat rozwijać i możemy coś mówić więcej na ten temat na jakimś wyższym poziomie.
[00:06:39.930] – Krzysztof
I to jest też kolejna kwestia, że jeżeli chcemy coś komuś wytłumaczyć, to najpierw musimy dobrze zrozumieć, o co chodzi. I to jest chyba Paweł jedna z rzeczy, którą tutaj robimy w Nerd Management, którą ja bardzo lubię, że jeżeli się przygotowujemy do jakiegoś odcinka, to naprawdę musimy nieźle się zastanowić, o co w ogóle chodzi, jakie są tego podstawy, z czego to wynika. I dla mnie to jest duża nauka. Uczę się z tych odcinków, mam nadzieję, tyle samo co nasi widzowie, albo nawet jeszcze więcej.
[00:07:10.740] – Paweł
I tu wchodzimy w kolejną rzecz, która jest bardzo istotna, czyli kwestionowanie. Kwestionowanie wiedzy ogólnoprzyjętej. Czyli coś wiemy, ale nie wiem skąd, to jest nabyte, albo właśnie siedzimy w tym już tak długo, że wszystko nam się wydaje oczywiste i warto wniknąć w to, dlaczego jest tak jak jest i czy to, co nam się wydaje to na pewno tak jest? I to na pewno tak działa? I jeżeli np. słyszymy albo może też od jakichś autorytetów… Czy nawet gdy słyszycie od nas, że my o czymś mówimy, to nigdy nam nie wierz. Sprawdź, sprawdź, przetestuj, musisz się dowiedzieć. A dlaczego tak? Dlaczego tak, a nie inaczej? No bo prawda się zawsze obroni. Więc jeżeli coś jest tutaj nie tak, to wyjdzie dzięki takim pytaniom. Zastanawiam się jak to jak to jest naprawdę, jak to działa, jak to wszystko ma być, dlaczego tak, a nie inaczej? I kwestionowanie tej rzeczywistości, kwestionowanie jakichś założeń czy autorytetów pozwoli Wam ominąć tę klątwę wiedzy i dojść do sedna, do tego co trzeba zrobić, czy to w jaki sposób można funkcjonować lepiej.
[00:08:19.750] – Krzysztof
I to też pozwala zgłębić ten black box,czyli to takie czarne pudełko. Czasami nasz zespół może być takim black box, czyli różne rzeczy się dzieją, nie wiemy czemu się coś wydarzyło, widzimy tylko rezultat i np. się denerwujemy czemu tak, a nie inaczej. Albo jakaś decyzja w firmie jest podjęta i też nie wiemy dlaczego. I dopiero gdy to zgłębimy, to lepiej rozumiemy pewne rzeczy i wtedy też możemy to zakwestionować albo się z tym zgodzić.
[00:08:50.850] – Paweł
Więc podsumowując pamiętajcie, że klątwa wiedzy zdarza się wszystkim i jest spowodowana tym, że albo w czymś siedzimy za długo, albo wydaje nam się, że coś jest prawdą, bo wszyscy o tym mówią od dawna, więc pamiętajcie, żeby kwestionować te wszystkie założenia, pamiętajcie też, żeby się dopytywać, znać swoich ludzi, pamiętać o spotkaniach 1:1 cyklicznie, żebyście mieli szansę ich poznać i wiedzieli, co oni tak naprawdę wiedzą. Dopytujcie ich głęboko, dlaczego robią to, co robią, dlaczego to tak funkcjonuje, jak to może wyglądać? Czy to co zakładacie jest na pewno dobre, czy może da się coś zrobić lepiej?
[00:09:28.830] – Paweł
Gorąco też zachęcamy do tego, żeby przyjrzeć się temu, co robicie na co dzień i zrobić sobie taką retrospekcję. Co można zrobić lepiej. Czy samemu, czy z zespołem, a najlepiej i samemu, i z zespołem, żeby żyło Wam się wszystkim lepiej.
[00:09:43.260] – Krzysztof
Koniecznie obejrzyjcie albo wysłuchajcie odcinek 27, w którym mówiliśmy o spotkaniach jeden na 1:1 i rozpracowaliśmy ten temat. I oprócz tego dwa odcinki, dwa tematy, które się z tym wiążą, czyli przekleństwo założeń, odcinek 9 i syndrom oszusta, odcinek 33. To są takie kontynuacje tego, o czym tutaj mówiliśmy.
[00:10:05.760] – Krzysztof
A tymczasem bardzo Wam dziękujemy za wysłuchanie i obejrzenie dzisiejszego odcinka. Jeżeli uważacie, że mówimy o ciekawych rzeczach, to dzielcie się tym odcinkiem, przesyłajcie go swoim znajomym również z zagranicy, bo mamy napisy po angielsku, więc ten odcinek jest dostępny. Śledźcie nas na linkedinie, na YouTubie. Zapisujcie się do naszego newslettera na stronie https://nerd.management/newsletter. Dzięki temu będziemy na bieżąco i będziemy mogli Was informować o nowych odcinkach, które są w każdy wtorek o ósmej rano.
[00:10:38.170] – Paweł
Tak więc do zobaczenia już za tydzień! Trzymajcie się! Cześć!